Prof. Dr. Mehmet ÜNAL 

Ortospor Özel Sağlık Hizmetleri 

Bacağın aşağı bölümünde kendini gösteren, farklı kas kompartmanlarının içindeki basıncın artmasına bağlı olan ağrılı durumlardır. Bacağın aşağı bölümündeki kaslar, esnek olmayan, bağ dokusundan yapılmış, tibia ve fibulaya tutunmuş dört kompartman içerisinde bulunurlar. 

Bu kompartmanlar; 

- Anterior kompartman; içerisinde tibialis anterior kası bulunur. 

- Posterior derin kompartman; içerisinde tibialis posterior, flexor digitorum longus, flexor hallucis longus kasları bulunur. 

- Posterior yüzeyel kompartman; içerisinde soleus ve gastrokinemius kasları bulunur. 

- Lateral kompartman; içerisinde peroneus longus ve peroneus brevis kasları bulunur. 

Kompartman sendromunda ana neden yarı rijit fasya ile sarılı kaslardaki basınç artışıdır. Normalde intramuskular kompartman basıncı 0-10 mmHg’dır. Akut kompartman sendromunda bu basınç ani olarak 30-40 mmHg’ya yükselir. Akut kompartman sendromunun % 85 sebebi bacağın dislokasyonu yada kırığı ile ilişkili ciddi travmalardır. Bunun dışında özellikle sporcularda (maraton, triatlon, ultramaraton gibi) ve askerlerde görülen akut kompartman sendromu nedeni, sert zeminde şok absorbe edici ayakkabılar kullanmadan uzun süreli ve yoğun egzersizlerin yapılmasıdır. 

Aşırı kullanıma bağlı gelişen kompartman sendromunda basınç artışı ve buna bağlı gelişen ağrı sadece egzersiz esnasında ortaya çıkar. Egzersizin sonlandırılması ile ağrı kesilir. Tutulan kompartmandaki basınç normal kişilere göre daha yavaş azalır. Ayakbileği dorsifleksiyonunda kasta güçsüzlük ve uyuşukluk, hissizlik görülür. Klinik şikayetlerin varlığında kronik kompartman sendromunda tanı kompartman basıncı ölçümüyle konulabilir. Egzersiz öncesi basınç 15 mmHg£, egzersiz sonrası 1. dakikada 30 mmHg£ veya egzersiz sonrası 5. dakikada 20 mmHg£ ise kronik kompartman sendromu olduğu söylenebilir. Kronik kompartman sendromu %50-60 bilateraldir. 

Kompartman içerisinde kanamayla birlikte yumuşak doku yaralanmasına neden olan dış etkenler, kompartman içerisinde kanamaya neden olan kas yırtılmaları, aşırı kullanım, sert yüzeylerde yapılan antrenmanlar ve kas hipertrofileri sonucu oluşurlar. 

Kompartman sendromu görülen sporcularda yük karşısında artan ve ilerleyen dönemlerinde kas faaliyetinin devamını olanaksız kılan ağrı mevcuttur. Ağrı kısa bir süre istirahat edildiğinde geçer, fakat aktiviteye başlandığında tekrar ortaya çıkar. Ayak parmaklarında uyuşma, ayakta dermansızlık hissi, ayak bileğinin dorsiflexionunda, plantarflexionunda, eversion ve inversionunda ağrı nedeniyle kısıtlılık vardır. Tutulan kompartman tarafında şişlik ve hassasiyet mevcuttur. Tutulan kompartmandaki kas fonksiyonlarında kısıtlılık vardır. Ayak parmaklarının pasif hareketlerinde ağrı mevcuttur.